Η καινοτομία σήμερα είναι συνυφασμένη με το AI, τις ψηφιακές πλατφόρμες, τις start-ups και τα big data. Η ουσιαστική αλλαγή στην εκπαίδευση όμως δεν μπορεί να είναι μόνο τεχνολογική. Πρέπει να είναι πρωτίστως πολιτισμική και σχεσιακή. Έχει να κάνει με το πώς αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο μας, πώς σχετιζόμαστε με τους άλλους και πώς διδάσκουμε στα παιδιά μας να υπάρχουν με υπευθυνότητα σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο.

Η συμπόνια δημιουργεί τις συνθήκες για τη μεταμόρφωση αυτή. Όταν οι μαθητές λειτουργούν σε περιβάλλοντα βασισμένα στην παιδαγωγική της συμπόνιας, νιώθουν ασφαλείς, αφού βρίσκονται σε έδαφος που δεν τους φοβίζει, με αποτέλεσμα το σώμα τους να χαλαρώνει και το μυαλό τους να ανοίγει. Το νευρικό τους σύστημα παύει να βρίσκεται σε άμυνα και να χτυπά “συναγερμό”. Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να ενεργοποιήσει τα νευρωνικά δίκτυα της μάθησης, αφήνοντας χώρο για τη συγκέντρωση, τη μνήμη, τη δημιουργικότητα και τη συνεργασία. Εκείνη τη στιγμή, οι μαθητές δεν προσπαθούν πια να επιβιώσουν στην τάξη – μπορούν να αρχίσουν πραγματικά να μαθαίνουν. Έτσι ανοίγεται ο δρόμος για βαθύτερες σχέσεις, ουσιαστική συνεργασία και συλλογική ανάπτυξη.

Καινοτομία είναι το να κάνουμε τα πράγματα αλλιώς. Όταν ένας μαθητής αρχίζει να νιώθει ότι μπορεί να κάνει λάθος χωρίς να φοβάται ή ότι αξίζει ως άνθρωπος ακόμα κι αν δυσκολεύεται χωρίς να τα καταφέρνει, τότε αλλάζει ο τρόπος που σκέφτεται για τον εαυτό του, για τους άλλους και για τον κόσμο. Και αυτή η αλλαγή στον τρόπο σκέψης είναι ο πιο σημαντικός καρπός του πολιτισμικού και παιδαγωγικού πλαισίου που στηρίζεται στη συμπόνια.

Η συμπόνια είναι δύναμη. Είναι μια συνειδητή, στρατηγική επιλογή τρόπου σκέψης και στάσης ζωής. Η εκπαιδευτική καινοτομία του αύριο, μαζί με την τεχνολογική εξέλιξη, χρειάζεται κάτι περισσότερο. Χρειάζεται να δείξουμε στα παιδιά μας, μέσα από το παράδειγμά μας, τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος: να νοιάζεσαι, να στέκεσαι δίπλα στον άλλον, να συμμετέχεις με ευθύνη και να προσφέρεις σε μια ανθρώπινη κοινωνία.

Σε έναν κόσμο που προτάσσει το «εγώ» και τις υψηλές αποδόσεις, είναι υπεύθυνη παιδαγωγική πράξη και συνάμα πράξη πολιτισμού να διδάξουμε στα παιδιά μας (και να θυμίσουμε στον εαυτό μας) το «μαζί».

Kirby, J. N., Sherwell, C., Lynn, S., & Moloney-Gibb, D. (2023). Compassion as a framework for creating individual and group-level wellbeing in the classroom: New directions. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 33(1), 2–12. https://doi.org/10.1017/jgc.2023.5

Maratos, F., & Harvey, C. (2024). New directions in compassion curricula and the science of the pedagogy. In K. Boyd, P. Gibbs, & A. R. Formosa (Eds.), Developing pedagogies of compassion in higher education (pp. 115–134). Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-031-32601-2_8

Maratos, F., Hurst, J., Harvey, C., & Gilbert, P. (2023). Embedding compassion in schools: The what’s, the why’s and the how. In J. Mills & M. Wood (Eds.), Exploring compassion in education: Diverse perspectives from theory and practice (pp. 65–78). Routledge.

Maratos, F. A., Gilbert, P., Gilbert, J., Harvey, C., & Hurst, J. (2024). A mixed-methods study of Compassionate Mind Training for pupils (CMT-Pupils) as a school-based wellbeing intervention. Mindfulness, 15(12), 459–478. https://doi.org/10.1007/s12671-024-02357-2

Pearson, M. A., & Howe, F. (2023). Compassionate pedagogy for neurodiversity in higher education: A conceptual analysis. Frontiers in Psychology, 14, Article 1093290. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1093290

Tendhar, T., & Bueno de Mesquita, P. (2020). Compassion education for prosocial behavior and well being among college students. Journal of Mental Health and Social Behaviour, 2(1), 115. https://doi.org/10.33790/jmhsb1100115