Η συμπόνια καλλιεργείται
Αν και πολλοί πιστεύουμε ότι η συμπόνια είναι έμφυτο χαρακτηριστικό – ή το ‘χεις ή δεν το ‘χεις – η επιστήμη αποδεικνύει ότι
η συμπόνια διδάσκεται. Πλήθος μελετών δείχνει ότι δομημένα προγράμματα εκπαίδευσης στη συμπόνια προκαλούν μετρήσιμες αλλαγές στον εγκέφαλο, ενισχύοντας νευρωνικά δίκτυα που σχετίζονται με τη ρύθμιση συναισθημάτων, την ενσυναίσθηση και τη συνεργασία.
Στον χώρο εργασίας, η εκπαίδευση στη συμπόνια συνδέεται με:
• αυξημένη παραγωγικότητα
• ενίσχυση καινοτομίας και δημιουργικότητας
• υψηλότερη εργασιακή ικανοποίηση
• καλύτερη συνεργασία στις ομάδες
• μείωση του στρες και της επαγγελματικής εξουθένωσης
Στην εκπαίδευση, οι μαθητές που συμμετέχουν σε προγράμματα βασισμένα στη συμπόνια αναπτύσσουν:
• αυξημένη συναισθηματική νοημοσύνη
• ενισχυμένη ανθεκτικότητα
• καλύτερες κοινωνικοσυναισθηματικές δεξιότητες
• μείωση της επιθετικότητας
• μεγαλύτερη συμμετοχή και κίνητρο στη μάθηση
• αυξημένη αγάπη για τη γνώση
Η συμπόνια έχει αποδειχτεί ότι:
• Μειώνει το άγχος και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνοντας την κορτιζόλη (ορμόνη του στρες)
• Αυξάνει τη συναισθηματική ανθεκτικότητα, βοηθώντας μας να αντιμετωπίζουμε καλύτερα τις δυσκολίες
• Ενδυναμώνει τις σχέσεις, καλλιεργώντας εμπιστοσύνη και σύνδεση
• Βελτιώνει τη γενική ευεξία και την αίσθηση πληρότητας στη ζωή
Αλυσιδωτή αντίδραση
Ίσως κανείς μόνος του να μη μπορεί να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο. Κάθε μεγάλη αλλαγή όμως ξεκινά πάντα από ένα πρώτο, φαινομενικά μικρό βήμα. Ένας καλός λόγος, μια πράξη καλοσύνης, μια στιγμή αληθινής κατανόησης - κάθε πράξη συμπόνιας, όσο απλή κι αν φαίνεται, έχει τη δύναμη να πυροδοτήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση. Σαν κυματισμός στο νερό που απλώνεται από μια μικρή σταγόνα, η συμπόνια διαδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αγγίζοντας ζωές και δημιουργώντας χώρο για περισσότερη καλοσύνη, σύνδεση και ελπίδα. Εκεί που νομίζεις ότι δεν άλλαξε τίποτα, μπορεί να έχει ήδη ξεκινήσει μια αόρατη, αλλά βαθιά μεταμόρφωση.
Η συμπόνια θεραπεύει, χτίζει εμπιστοσύνη και ενισχύει τον κοινωνικό ιστό. Είναι ένας διαχρονικός χάρτης για έναν καλύτερο κόσμο.
Ίσως τελικά η σωστή ερώτηση να μην είναι: «Μπορεί να αλλάξει ο κόσμος;», αλλά «Κι αν έκανα εγώ το πρώτο βήμα;»
Βιβλιογραφία
Di Bello, M., Carnevali, L., Petrocchi, N., Thayer, J. F., Gilbert, P., & Ottaviani, C. (2020). The compassionate vagus: A meta‑analysis on the connection between compassion and heart rate variability. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 116, 21–30. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2020.06.016
Kirby, J. N., Day, J., & Gilbert, P. (2024). Social rank and compassion: How insecure striving, social safeness, and fears of compassion mediate the relationship between masculinity, depression, and anxiety. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 97(2), 339–353. https://doi.org/10.1111/papt.12520
Klimecki, O. M., Leiberg, S., Lamm, C., & Singer, T. (2013). Functional neural plasticity and associated changes in positive affect after compassion training. Cerebral Cortex, 23(7), 1552–1561. https://doi.org/10.1093/cercor/bhs142
Klimecki, O. M., Leiberg, S., Ricard, M., & Singer, T. (2014). Differential pattern of functional brain plasticity after compassion and empathy training. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 9(6), 873–879. https://doi.org/10.1093/scan/nst060
Leiberg, S., Klimecki, O., & Singer, T. (2011). Short-term compassion training increases prosocial behavior in a newly developed prosocial game. PLoS One, 6(3), e17798. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0017798
Lutz, A., Brefczynski-Lewis, J., Johnstone, T., & Davidson, R. J. (2008). Regulation of the neural circuitry of emotion by compassion meditation: Effects of meditative expertise. PLoS One, 3(3), e1897. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0001897
Matos, M., Rodrigues-Santos, P., Sousa, L., Lima, M. P., Palmeira, L., Galhardo, A., Cunha, M., Albuquerque, I., & Gilbert, P. (2024). Can compassion impact us on a cellular level? Preliminary findings on the effects of a compassion-focused intervention on immunological markers and CTRA gene expression. European Psychiatry, 67(Suppl 1), S337. doi: 10.1192/j.eurpsy.2024.696. PMCID: PMC11862740
McCall, C., Steinbeis, N., Ricard, M., & Singer, T. (2014). Compassion meditators show less anger, less punishment, and more compensation of victims in response to fairness violations. Frontiers in Behavioral Neuroscience, 8, 424. https://doi.org/10.3389/fnbeh.2014.00424
